شقاق و فیشر مقعدی
شقاق مقعد یا فیشر ، همان زخم یا ترك خوردگی انتهای روده است كه معمولاً با درد و یا سوزش شدید در این ناحیه همراه است.
علت اصلی این زخم ها یبوست است كه به دلیل رد شدن مدفوع سفت از این ناحیه زخم ایجاد شده و در صورت تداوم یبوست بر شدت آن افزوده می شود، البته اسهال شدید و التهاب روده نیز از علل این زخم ها هستند .
بسیاری از بانوان بعد از زایمان یا سزارین به این مشكل دچار می شوند كه علت آن اختلال در دفع است كه به دلیل شلی عضلات لگن در حاملگی ایجاد می شود. علامت اصلی این بیماری درد هنگام اجابت مزاج است كه گاهی با خونریزی همراه است .
این درد برای بیمارآزار دهنده بوده و گاهی باعث عدم توانایی در دفع می شود.
فهرست محتوا
عوامل افزایش‌دهنده خطر شقاق
- یبوست
- سرطان خون
- بیماری کرون
- بارداری های متعدد
- بیماری‌های نقص ایمنی
پیشگیری از شقاق
- غذای پر فیبر مصرف نمایید.
- روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید.
- به هنگام اجابت مزاج، فشار بیش از اندازه وارد نیاورید.
- خودداری از نشستن طولانی در دستشویی موقع اجابت مزاج.
- در صورت لزوم، از داروهای شل‌کننده مدفوع یا مسهل‌ها استفاده نمایید.
- نشستن در آب گرم، درد شقاق را کاهش می‌دهد و باعث بهبود خونرسانی و شل شدن عضله اسفنکتر مقعد شده و به بهبود آن کمک می‌کند. روزانه 2 تا 3 بار و هر بار برای 10 تا 20 دقیقه از این روش استفاده کنید.
تشخیص شقاق و فیشر
شقاق‌های معمولی عموما در پایین یا بالای سوراخ مقعد بوده و اگر شقاق در جای دیگری دیده شود، باید به فکر علل غیر معمول مانند بیماری کرون بود.
برای رد سایر علل خونریزی مقعدی، مقعد و راست روده با وسایل مخصوص (آندوسکوپ، سیگموییدوسکوپ) بررسی می‌شوند
درمان شقاق فیشر مقعد
جهت درمان باید سیکل درد، اسپاسم و ایسکمی شکسته شود. اولین قدم درمانی تجویز ملین‌هایی است که مدفوع را حجیم و شل می‌کنند و همراه با آن نشستن در لگن آبگرم را توصیه می‌کنیم. در این مرحله تجویز پماد آنتی هموروئید (حاوی مواد بیحس کننده، کورتون و مواد نرم‌کننده می‌باشد) و یا ژل لیدوکائین می‌تواند کمک کننده باشد. اغلب موارد شقاق حاد با چنین درمانی بهبود می‌یابند. در صورتیکه پاسخ درمانی کافی گرفته نشد، و یا شقاق از نوع مزمن بود، می‌توان از داروهای دیگری استفاده کرد.
نیتروگلیسیرین با همان مکانیسمی که عضلات صاف عروق کرونر را شل می‌کند می‌تواند عضله اسفنکتر داخلی را هم شل کرده و از اسپاسم خارج کند. پماد %۰٫۲ (دو دهم درصد) آن برای درمان شقاق استفاده می‌شود و معتقدند یک اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می‌کند علاوه بر آن خونرسانی آنودرم را نیز افزایش می‌دهد. از معایب آن ایجاد سر درد است و بهتر است در حالت خوابیده استفاده شود. در ایران گاهی به اشتباه به بیمار پماد%۲ (دو درصد) داده می‌شود که سردرد بسیار شدیدی ایجاد می‌کند. پماد ایزوسورباید و یا دیلتیازم موضعی و خوراکی نیز می‌توانند با مکانیسم مشابه به بهبود شقاق کمک کنند و سر درد هم ایجاد نمی‌کنند. درمان دارویی شقاق مزمن در حدود ۶۰٪ موارد موثر است.
تزریق موضعی سم بوتولینیوم (بوتاکس) نیز با فلج موقت عضلات اسفنکتر داخلی، یک نوع اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث بهبودی شقاق شود. اما در دراز مدت تا ۴۱٪ احتمال عود وجود دارد.
در صورت عدم پاسخ به درمان داروئی، بهترین درمان، جراحی است، مشروط برآنکه توسط یک جراح کارآزموده انجام شود.
درمان جراحی در مواردیکه درمان دارویی فایده‌ای نداشته و یا خوب شده و مجدداً عود کرده توصیه می‌شود. بهترین درمان جراحی اسفنکترو تومی لترال است. قبلاً از دیلاتاسیون تدریجی آنوس زیر بیهوشی استفاده می‌شد که تا ۴۰٪ با عود همراه بود. در اسفنکتروتومی لترال حدود ۳۰٪ فیبرهای عضله اسفنکتر داخلی در سمت راست یا چپ آنوس قطع می‌شوند. بیش از ۹۵٪ بیمارانی که اسفنکتروتومی می‌شوند، با این درمان با این درمان بهبود می‌یابند و میزان عود آن کمتر از ۱۰٪ می‌باشد. با این عمل احتمال بی‌اختیاری نسبت به دفع گاز وجود دارد و میزان این عارضه بین ۵ تا ۱۵٪ گزارش شده است. اسفنکتروتومی لترال به دو روش باز وبسته انجام می‌شود. روش بسته بر اساس مقالات با عوارض کمتری همراه می‌باشد.
درمان خانگی فیشر و شقاق
برای بهبود شقاق، ابتدا باید یبوست رفع شود. اغلب بزرگسالان در عرض 4 تا 6 هفته با درمان خوب می‌شوند، به نحوی که دیگر به جراحی نیازی نخواهد بود. اغلب شیرخواران و کودکان کم سن، بعد از شل کردن مدفوع بهبود می‌یابند.
تحت نظر پزشک می توانید از روش‌ها و داروهای زیر استفاده کنید:
1- پسیلیوم و سلولز حاوی فیبر فراوان هستند که با جذب آب باعث نرم کردن مدفوع می‌شوند.
2- بعد از اجابت مزاج، دهانه مقعد را با صابون مخصوص ضد عفونی یا صابون بچه خوب کف‌مالی کرده و با آب گرم بشویید و سپس با دستمال توالت خشک کنید.
3- برای برطرف کردن گرفتگی عضلانی و درد در اطراف مقعد، باید حوله گرم روی محل گذاشته شود.
4- نشستن در آب گرم، درد را تخفیف می‌دهد و باعث بهبود خونرسانی و شل شدن عضله اسفنکتر مقعد شده و به ترمیم آن کمک می‌کند. روزانه 2 تا 3 بار و هر بار برای 10 تا 20 دقیقه از این روش استفاده کنید.
5- در کودکان مصرف روغن‌های معدنی مانند پارافین و نرم کننده‌های مدفوع نیز توصیه می‌شود (البته تحت نظر پزشک).
6- پمادهای نیتروگلیسیرین باعث شل شدن اسفنکتر شده و با گشادکردن عروق، خونرسانی بهتر شده و کمک در ترمیم زخم می‌کند. این پمادها روزانه 2 تا 3 بار به میزان یک نخود به اطراف سوراخ مقعد مالیده شده و قبل و بعد از مدفوع کردن نیز تکرار شود.
7- خشک کردن دهانه مقعد، در روند درمان خیلی موثر است.
8- در موارد مزمن، تزریق سم بوتولیسم به داخل اسفنکتر با فلج موقت آن به مدت 3 ماه باعث شل شدن عضله می‌شود. تزریق آن توسط پزشک در مطب و بدون بی هوشی امکانپذیر است.
9- اگر درمان‌های فوق مؤثر نبود، امکان دارد نیاز به جراحی باشد. در جراحی، یا زخم به طور کلی برداشته می‌شود، یا اینکه در عضلاتی که با انقباض خود باعث عدم بهبود زخم می‌شوند، تغییراتی داده می‌شود.
پماد شقاق
بهترین و کاربردی ترین پماد شقاق (پماد فیشر) به درمان و رفع علائم نیز کمک می کند.
این بیماری ابتدا با مصرف آنتی بیوتیک ها و پماد شقاق یا پماد فیشر درمان خواهد شد. با ما همراه باشید تا در ادامه در این مطلب به معرفی چندین پماد شقاق بپردازیم.
پماد ام جی:
این دارو به عنوان پماد شقاق، دارای خواص آنتی باکتریال است و با اسانس طبیعی گیاهان تولید می شود. پماد ام جی به بهبود زخم کمک می کند و همچنین برای درمان بیماری های مقعدی از جمله: شقاق و هموروئید مناسب است.
پماد ام جی همچنین به صورت محلول هم قابل دسترسی می باشد. طبق دستور پزشک متخصص، این پماد روزی دو بار به مدت دوهفته باید استفاده شود. این پماد عوارض خاصی را ندارد مگر اینکه بیش از حد تجویز شده مورد استفاده قرار گیرد و به همین خاطر حساسیت هایی را به همراه دارد.
پماد آنتی فیشر:
پماد آنتی فیشر شامل عصاره دارمازو و بابونه است. یکی از خواص بابونه، ضد التهاب بودن آن می باشد که می تواند به درمان شقاق کمک کند و همچنین عصاره ی درامازو دارای تانیک اسید می باشد.
این دارو به عنوان یکی از پماد شقاق ( پماد فیشر) شناخته شده است که آن را روزانه 2 بار در حد یک لایه نازک بر روی شقاق(فیشر) می توان استفاده کرد. پماد آنتی فیشر تا زمانی که بیشتر از حد تجویز شده مصرف نشود، هیچ گونه عوارضی ندارد.
پماد لیدوکائین:
پماد لیدوکائین بی حس کننده بسیار قوی می باشد و همچنین می تواند درد و التهاب ناشی از شقاق را درمان کند. این پماد نیز زخم را بهبود می بخشد و سوزش و خارش را کاهش می دهد. توجه داشته باشید که دوره مصرف این پماد کوتاه است و حتما برای مصرف این پماد با پزشک متخصص خود مشورت داشته باشید.
پماد گلیسیرین تری نیترات:
یکی از معروف ترین پماد شقاق، پماد گلیسیرین تری نیترات است. این پماد گردش خون را در ناحیه مقعد افزایش می دهد و باعث درمان شقاق می شود. این پماد 8الی 12 ساعت یکبار و بهترین زمان مصرف، بعد از هر بار اجابت مزاج با توجه به تجویز پزشک می باشد.
عوارض پماد گلیسیرین تری نیترات، سرگیجه، سردرد و کاهش فشار خون می باشد.
دارو برای شقاق
– برای درد خفیف، از داروهایی مثل استامینوفن یا بی‌حس‌کننده‌های موضعی استفاده کنید.
– مالیدن پماد زینک اکسید یا وازلین به ناحیه شاید باعث جلوگیری از احساس سوزش شود.
– نرم‌کننده‌های مدفوع نیز ممکن است به جلوگیری از بروز درد به هنگام اجابت مزاج کمک کنند.
– امکان دارد پماد لیدوکایین توصیه شود.
درمان گیاهی برای شقاق
– مالیدن لعاب به‌دانه به پوست برای تسکین و التیام شقاق مفید است.
– مخلوط میوه کال توت با سرکه جهت شقاق مفید است.
– افراد دچار بواسیر یا شقاق می‌توانند از اثرات درمانی گیاه پنج انگشت سود بجویند و در جوشانده این گیاه بنشینند تا عارضه برطرف شود.
– برای درمان شقاق می‌توان عسل را به موضع مالیده و به صورت آرام ماساژ داد.
– قبل از اجابت مزاج و دفع مدفوع، دهانه مقعد را با روغن برگ مورد چرب کنید. این امر سبب می‌شود هنگامی که برای شستشو دست به دهانه مقعد می‌کشید زخم مقعد دچار کشش و پارگی مجدد نشود.
– قبل از هر وعده غذایی، خوردن مخلوط نصف استکان عرق بومادران و نصف استکان عرق آلوئه ورا موثر است.
– بعد از ناهار و شام، 2 قاشق غذاخوری اسفرزه را در یک لیوان آب شیرین شده ریخته و بعد از لعاب دادن، آن را میل کرده و حتما بعد آن یک لیوان پر از آب بنوشید.
– بعد از غذا، یک قاشق سبوس گندم را با یک قاشق جوانه گندم مخلوط کرده و در یک کاسه ماست ریخته و میل کنید و حتما بعد از آن یک لیوان آب بنوشید.
– هندوانه و انگور و سبزیجات و گلابی و پرتقال زیاد مصرف کنید.
– به هیچ وجه موز و کیوی و سیب مصرف نکنید.
طریقه انجام جراحی فیشر آنال یا شقاق
یک جراحی بسیار ساده می باشد که از صدها سال قبل هم انجام می شد که شامل شل کردن همان عضله ای که اسپاسم کرده و برداشتن زخم. که این کار هم با چاقو قابل انجام می باشد و اخیراً در چند سال اخیر با لیزر و بی حسی موضعی که فوق العاده کار راحتی می باشد و بدون بستری و بیهوشی در کلینیک قابل انجام است. دقیقاً زیر ناحیه ای که زخم می باشد تزریق لیدوکائین انجام می شود و بعد از این که مریض کاملاً بی حس شد به وسیله لیزر یا چاقو زخم برداشته می شود و آن عضله ای اسفنکر داخل مقعد بین 10 تا 20% شل می شود با این کار بیمار از فردای جراحی به راحتی می تواند دستشویی کرده و ظرف چند هفته آرام آرام زخمش خوب شود
هر چند در درمان با چاقو نیاز به بستری شدن در بیمارستان، بیهوشی و استفاده از تامپون برای جلوگیری از خون ریزی بوده و همچنین یک الی دو هفته استراحت در منزل برای تحمل درد نیاز می باشد. این در حالی است که در درمان با لیزر نیازی به این کارها نبوده و با بی حسی که در حین عمل انچام می شود روز بعد بیمار احساس درد نداشته و از آن روز به بعد هم درد بسیار بسیار کمی خواهد داشت که آن هم با مصرف داروهای مسکن ، آنتی بیوتیک و پماد درمان می شود. درمان هم به صورت درمان قطعی می باشد، در 95% موارد در روش جراحی چه با لیزر چه با چاقو درمان قاطع است. این فکر و ذهنیت اشتباه که خیلی ها می گویند که چندین بار انجام دادیم اما خوب نشده کاملاً اشتباه است اگر این کار را یک فرد تجربه دار و کسی که بارها این کار را انجام داده باشد انجام دهند درمان کافی و بیماری بدون برگشت خواهد بود. یک ذهنیت غلط دیگر هم وجود دارد که که می گویند کسی عمل نمایدو دچار بی اختیاری نسبت به گاز یا مدفوع شده که این هم از یک ذهنیت غلط می باشد. همچنین در مصاحبه ای که با دکتر انجام شد این نکته را ذکر نمودند “بنده حدود 20 تا 25 سال سابقه کاری جراحی دارم شاید 1 یا 2 بار مریضی را دیدم که دچار این عارضه شده بودند و آن هم به این دلیل که جراحی به وسیله جراح انجام نشده و جراحی توسط پزشکان عمومی انجام شده بود. ولی واقعاً یک جراح در طی دوران طبابت به اندازه کافی این کار را انجام می دهد و می داند که به چه انداره باید رفع شود. این موضوع خیلی نادر بوده و به ندرت در گزارش های پزشکی بیان شده ولی باز هم به گونه ای نیست که در هر بیماری وارد مطب می شود بگوید دچار بی اختیاری شده ام! آیا امکان دارد کسی که مشکل درد دارد و این دردها را به سختی تحمل کند و پزشکی این بیمار رو از چاله به چاه بیندازد؟! دردش رو خوب کرده ولی از فردا مجبور باشد که پوشک ببندد که این موضوع اصلاً بخشودنی نیست. در هر صورت توصیه اصلی این می باشد که حتماً به تغذیه و ورزش اهمیت دهیم و وقتی دچار شدیم به یک متخصص مراجعه کنیم که به عوارض بعدی این بیماری دچار نشویم”
دستورات بعد از عمل فیشر مقعدی یا شقاق
1-رژیم پرفیبر
2- استفاده از ملین در صورت لزوم
3- مسکن
4- آنتی بیوتیک
5- پیاده روی و استحمام و نیز رانندگی بلامانع است
ویدئو | فیشر مقعدی – آنچه شما باید بدانید
مطالب مرتبط
از دیرباز شایعاتی درباره ارتباط شقاق مقعدی با سرطان وجود داشته است اما آیا واقعا شقاق می‌تواند باعث ایجاد سرطان شود؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی سوالات شما بپردازیم و روش هایی برای پیشگیری از شقاق و راه های درمانی آن و همچنین عوارضی که... ادامه متن
